W listopadzie 2023 r. weszły duże zmiany w prawie spadkowym, które dotyczą kwestii odrzucenia spadku przez małoletnie dzieci, zmiany w kręgu trzeciej grupy spadkobiorców oraz niegodność dziedziczenia.
Ograniczenie trzeciej grupy spadkobierców
Jedną z ważniejszych zmian jest zmiana zasad dziedziczenia ustawowego w sytuacji, gdy powołani do spadku są dziadkowie spadkodawcy. Chodzi o ograniczenie trzeciej grupy spadkobierców. Dotychczas, jeżeli któryś z dziadków spadkodawcy nie dożył otwarcia spadku, jego udział spadkowy przypada jego dzieciom w równych częściach. Natomiast jeżeli dziecko któregokolwiek z dziadków spadkodawcy nie dożyło, jego udział spadkowy przypada jego dzieciom, a jeśli nie mają one prawa do spadku, to udział ten może przypaść pozostałym dziadkom. Natomiast znowelizowane przepisy wyłączają z dziedziczenia dalszych zstępnych dziadków spadkodawcy – cioteczne lub stryjeczne wnuki i dalsze pokolenia.
Rozprawa bez zawiadamiania dalszych krewnych
W rozprawie sądowej dotyczącej stwierdzenia nabycia spadku mają teraz brać udział tylko małżonek, zstępni, osoby pozostające w stosunku przysposobienia oraz rodzice i rodzeństwo. Tymczasem grono spadkobierców ustawowych może być szersze, to jednak sąd ograniczy się tylko do wezwania wymienionych wyżej osób. Jeśli dalsi spadkobiercy są sądowi nieznani i nie wezmą aktywnego udziału w procedurze, to mogą nie zostać uwzględnieni w orzeczeniu. Natomiast jeśli dowiedzą się o spadku i wyrażą wolę uczestniczenia w procesie, będą musieli zgłosić się do sądu we własnym zakresie.
Odrzucenie spadku przez dzieci
Kolejna zmiana w przepisach spadkowych dotyczy małoletnich dzieci. Jeszcze do niedawna rodzice musieli uzyskać zgodę sądu opiekuńczego, aby móc złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku w imieniu swojego dziecka. Proces ten częstokroć stwarzał komplikacje, albowiem zdarzało się tak, że rodzice – po uzyskaniu zgody sądu opiekuńczego na odrzucenie spadku w imieniu dzieci – sądzili, że sprawa została zakończona. Tymczasem z prawnego punktu widzenia powinni oni w imieniu dzieci dokonać dodatkową czynność w postaci odrzucenia spadku. Brak tej dopełnienia tej czynności powodował, że dzieci dziedziczyły majątek automatycznie z dobrodziejstwem inwentarza – wszystko poprzez niedochowanie terminu 6 miesięcy na odrzucenie spadku. Aktualnie wystarczy, że rodzic złoży w imieniu dzieci oświadczenie o odrzuceniu spadku przed notariuszem lub w sądzie, bez uprzedniej zgody sądu opiekuńczego, pod warunkiem, że dzieci dochodziłyby do dziedziczenia spadku na skutek uprzedniego odrzucenia tego spadku przez rodzica. Niemniej wymaga zasygnalizowania, że zgoda sądu opiekuńczego na odrzucenie spadku w imieniu dzieci stanie się konieczna, w przypadku braku porozumienia między rodzicami lub jeśli inny zstępny rodziców dziecka podejmuje się dziedziczenia. Poza tym nadal jest konieczne uzyskanie zgody sądu opiekuńczego na odrzucenie spadku, gdy dziecko jest powołane do dziedziczenia w pierwszej kolejności po jednym z rodziców.
Zmiana w terminie złożenia oświadczenia co do spadku
Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego konieczne jest złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego dziedziczenia. W świetle znowelizowanych przepisów do zachowania tego terminu wystarczające będzie złożenie przed pływem 6 miesięcy wniosku do sądu spadku o odebranie tego oświadczenia.
Nowe zasady uznania za niegodnego dziedziczenia
Omawiana nowelizacja przepisów Kodeksu cywilnego poszerzyła zakres sytuacji umożliwiających uznanie spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia. Teraz spadkobierca będzie mógł zostać uznany za niegodnego dziedziczenia, gdy:
- dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy;
- podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności;
- umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego;
- uporczywie unikał wywiązania się z obowiązku alimentacyjnego wobec spadkodawcy, określonego orzeczeniem sądowym, porozumieniem sądowym lub umową;
- uporczywie unikał wykonywania obowiązku opieki nad spadkodawcą, wynikającego z władzy rodzicielskiej, opieki, funkcji rodzica zastępczego, obowiązków małżeńskich czy szacunku i wsparcia między rodzicem a dzieckiem.
Problemy ze sprawami spadkowymi w Kielcach i okolicy?
Jako adwokat mogę Ci pomóc! Moja kancelaria adwokacka w Kielcach specjalizuje się w prawie cywilnym. Sprawy dotyczące spadków nie są mi obce, dzięki temu jestem w stanie rozwiązać Twoje problemy. Jako adwokat w Kielcach będę w stanie pomóc Ci między innymi w następujących sprawach: sporządzenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku lub pozwu o uznanie spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia, reprezentowanie w postępowaniach sądowych.
Adwokat Kielce Robert Kozubek.